Xe ô tô không chính chủ: Quy định pháp lý và mức phạt khi sử dụng

Không phải ai cũng hiểu rõ về quy định pháp luật liên quan đến việc sở hữu và sử dụng xe ô tô, đặc biệt là vấn đề xe ô tô không chính chủ. Việc điều khiển xe ô tô không chính chủ không chỉ tiềm ẩn nhiều rủi ro mà còn vi phạm pháp luật và có thể bị xử phạt hành chính.

Xe ô tô không chính chủ là gì?

Xe ô tô không chính chủ là xe ô tô mà người điều khiển không phải là chủ sở hữu được ghi trong giấy đăng ký xe. Điều này có thể xảy ra trong nhiều trường hợp như: mượn xe của người thân, bạn bè, thuê xe, mua bán xe chưa chuyển nhượng.

Lỗi xe không chính chủ là gì? 

Tuy nhiên theo Bộ Công an, không có quy định nào xử phạt người đi mượn xe, thuê xe. Do đó, lỗi xe không chính chủ được hiểu là lỗi không làm thủ tục đăng ký sang tên xe (để chuyển tên chủ xe trong Giấy đăng ký xe sang tên của mình) theo quy định khi mua, được cho, được tặng, được phân bổ, được điều chuyển, được thừa kế tài sản là xe mô tô, xe gắn máy, các loại xe tương tự xe mô tô; xe ô tô, máy kéo, xe máy chuyên dùng, các loại xe tương tự xe ô tô. 

2. Rủi ro khi điều khiển xe ô tô không chính chủ?

Những rủi ro mà người điều khiển xe ô tô không chính chủ có thể gặp phải là gì?

• Rủi ro pháp lý: Khi xảy ra tai nạn giao thông, người điều khiển xe không chính chủ sẽ phải chịu trách nhiệm chính về hậu quả gây ra.
• Khó khăn trong việc xử lý các vấn đề liên quan đến xe: Nếu xe gặp sự cố hoặc vi phạm luật giao thông, người điều khiển sẽ gặp nhiều khó khăn trong việc giải quyết vì không phải là chủ sở hữu chính thức.
• Ảnh hưởng đến uy tín cá nhân: Việc điều khiển xe không chính chủ có thể khiến bạn bị nghi ngờ về mục đích sử dụng xe và ảnh hưởng đến uy tín cá nhân.

3. Quy định pháp luật về xe ô tô không chính chủ

Theo quy định của pháp luật Việt Nam, việc điều khiển xe ô tô không chính chủ là vi phạm hành chính và có thể bị xử phạt. Mức phạt đối với lỗi xe không chính chủ tùy thuộc vào loại xe và tính chất của hành vi vi phạm. Cụ thể, theo điểm a khoản 4, điểm l khoản 7 Điều 30 Nghị định 100/2019/NĐ-CP quy định rõ các mức phạt lỗi xe không chính chủ đối với xe ô tô, máy kéo, xe máy chuyên dùng và các loại xe tương tự xe ô tô như sau:

• Phạt tiền từ 2.000.000 đồng đến 4.000.000 đồng nếu chủ xe là cá nhân.
• Phạt tiền từ 4.000.000 đồng đến 8.000.000 đồng nếu chủ xe là tổ chức.

Các trường hợp đặc biệt: 

• Mượn xe của người thân, bạn bè: Mặc dù khi khi mượn xe người thân, bạn bè,…để chạy trên đường thì sẽ không bị phạt lỗi xe không chính chủ. Tuy nhiên, khi chạy xe của người thân, bạn bè,… thì người điều khiển phương tiện phải lưu ý mang theo những giấy tờ sau:
• CCCD/CMND của người đang điều khiển phương tiện.
• Giấy đăng ký xe (cà vẹt xe) của xe mình đang chạy.
• Giấy phép lái xe của người đang điều khiển phương tiện.
• Bảo hiểm xe bắt buộc.
• Thuê xe: 

Tương tự với trường hợp mượn xe, khi thuê xe, người thuê xe cần kiểm tra kỹ và mang theo các giấy tờ xe đã được nêu trên. Đồng thời cần có thêm hợp đồng thuê xe để đảm bảo rằng người thuê được phép điều khiển xe.

4. Cách xử lý khi bị kiểm tra xe không chính chủ

Cảnh sát giao thông (CSGT) không được dừng phương tiện để kiểm tra với lỗi chưa sang tên đổi chủ mà chỉ được phép kiểm tra các phương tiện khi phát hiện ra lỗi vi phạm giao thông. Như vậy có thể hiểu là trong trường hợp người điều khiển mượn xe người khác đi ra đường mà vi phạm giao thông thì không bị xử phạt lỗi vi phạm này trừ trường hợp gây tai nạn mà qua công tác điều tra, xác minh được các chủ thể đó đã có hành vi không làm thủ tục đăng ký sang tên ô tô.

Nếu bạn bị cảnh sát giao thông kiểm tra và phát hiện đang điều khiển xe không chính chủ, bạn cần hợp tác với cơ quan chức năng và chuẩn bị đầy đủ các giấy tờ liên quan. Theo khoản 2 Điều 12 Thông tư 32/2023/TT-BCA, khi dừng xe thì CSGT sẽ kiểm soát những nội dung sau:

- Kiểm soát các giấy tờ có liên quan đến người và phương tiện giao thông, gồm:

+ Giấy phép lái xe;

+ Giấy đăng ký xe hoặc bản sao chứng thực Giấy đăng ký xe kèm bản gốc Giấy biên nhận của tổ chức tín dụng còn hiệu lực (trong thời gian tổ chức tín dụng giữ bản chính Giấy đăng ký xe);

+ Giấy chứng nhận kiểm định, tem kiểm định an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường, Giấy xác nhận thời hạn hiệu lực của Giấy chứng nhận kiểm định và Tem kiểm định (đối với loại phương tiện giao thông có quy định phải kiểm định);

+ Giấy chứng nhận bảo hiểm bắt buộc trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới;

+ Giấy tờ cần thiết khác có liên quan theo quy định.

Khi các cơ sở dữ liệu đã kết nối với hệ thống định danh và xác thực điện tử, xác định được các thông tin về tình trạng của giấy tờ thì việc kiểm soát thông qua kiểm tra, đối chiếu thông tin của các giấy tờ đó trong tài khoản định danh điện tử có giá trị như kiểm tra trực tiếp giấy tờ;

- Kiểm soát các điều kiện tham gia giao thông của phương tiện giao thông

Thực hiện kiểm soát theo trình tự từ trước ra sau, từ trái qua phải, từ ngoài vào trong, từ trên xuống dưới, gồm các nội dung:

+ Hình dáng, kích thước bên ngoài, màu sơn, biển số phía trước, phía sau và hai bên thành phương tiện giao thông;

+ Điều kiện an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường của phương tiện giao thông cơ giới đường bộ, xe máy chuyên dùng theo quy định;

- Kiểm soát việc chấp hành các quy định của pháp luật về an toàn vận tải đường bộ

Kiểm soát tính hợp pháp của hàng hóa, chủng loại, khối lượng, số lượng, quy cách, kích thước; đồ vật; số người thực tế chở so với quy định được phép chở và các biện pháp bảo đảm an toàn trong vận tải đường bộ;

- Kiểm soát nội dung khác có liên quan theo quy định của pháp luật

Theo Thông tư 32/2023/TT-BCA, cho phép xuất trình cảnh sát giao thông giấy tờ xe tích hợp trên VNeID

Việc điều khiển xe ô tô không chính chủ là hành vi vi phạm pháp luật và tiềm ẩn nhiều rủi ro. Để đảm bảo an toàn cho bản thân và những người xung quanh, bạn cần tuân thủ nghiêm chỉnh các quy định của pháp luật và luôn có ý thức trách nhiệm khi tham gia giao thông: luôn mang theo đầy đủ giấy tờ khi tham gia giao thông và làm thủ tục sang tên đổi chủ xe đúng quy định khi mua bán xe.